Η εικόνα που σχηματίζουν τα παιδιά για τον εαυτό και τους γύρω τους ξεκινά από το πρώτο κιόλας αναπτυξιακό στάδιο τους.
μαζί ξεκινά και η αγωνιά των γονέων / φροντιστών για το πως μπορούν να εργαστούν ώστε να ενισχύσουν την αυτό-εικόνα και την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους.
αρχικά, η ανακάλυψη μέσα από τις αισθήσεις , η μάθηση μέσω της παρατήρησης των αντιδράσεων του προσώπου αναφοράς,
είναι κάποιοι από τους τρόπους που τα μικρά μας μαθαίνουν τον κόσμο και μαζί με αυτόν μαθαίνουν και τον εαυτό τους.
Ο εαυτός, εάν και από τους περισσοτέρους νοείται ως ατομικώς,αποτελεί την βάση όλων των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και πηγάζει μέσα
από ένα κοινωνικό σύνολο.οι αντιδράσεις των άλλων στην συμπεριφορά μας αποτελούν μια πηγή αυτογνωσίας καθώς λειτουργούν σαν ένας καθρέφτης των πράξεων μας.
Το 1908 ο cooley μίλησε για τον “looking glass self” εαυτό-καθρέφτη, θέλοντας να δείξει πως μαθαίνουμε για τον εαυτό μας μέσα από τις αντιδράσεις των άλλων
απέναντι μας.η έρευνα έχει δείξει ότι υπάρχουν συσχετίσεις μεταξύ του τι πιστεύουμε για μας και του τι νομίζουμε πως σκέφτονται οι άλλοι για εμάς.
Οι προσδοκίες των άλλων απέναντι μας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας και στον εσωτερικό μας διάλογο.
Βλέπουμε λοιπόν πόσο κρίσιμος και καθοριστικός είναι ο ρόλος μας στο χτίσιμο της αυτό-εικόνας και αυτοεκτίμησης του παιδιού μας.
Η έννοια του εαυτού ειναι το σύνολο τησ γνώσης που λαμβάνει το παιδί σχετικά με τις προσωπικές του ιδιότητες και από που προέρχονται;
Κύριες πηγές αποτελούν:
1)οι σκέψεις και τα συναισθήματα
2)η συμπεριφορά
3)οι αντιδράσεις των άλλων
4)οι κοινωνικές συγκρίσεις
αυτές οι πηγές οδηγούν το άτομο σε ένα συμπέρασμα το οποίο με την σειρά του οδηγεί στην νόηση του “ποιος είμαι”
ποιος είναι ώμος ο ορισμός της αυτοεκτίμησης;
η αξιολόγηση , θετική η αρνητική, που δίνει ένα άτομο στον εαυτό του.
αφορά μια από τις 3 βασικές παρακινητικές αρχές, σύμφωνα με τους smith mackie & claypool 2015 h “ενίσχυση του “εγώ” και του “δικό μου” που λειτουργεί ως κίνητρο για το άτομο,
παιδί η ενήλικα.
κοινωνική είναι και η προσέγγιση που ενστερνίζεται η θετική ψυχολογία όσον αφορά την αυτοεκτίμηση.
πως μπορεί να συμβάλλει ο γονέας/φροντιστής/εκπαιδευτικός στην δόμηση μιας “θετικής στάσης”;
η θετική ψυχολογία μπορεί να βοηθήσει στην εκπλήρωση αυτού του στόχου μας.
ο τομέας της θετικής ψυχολογίας σε υποκειμενικό επίπεδο αφορά τη θετική υποκειμενική εμπειρία ευημερία και ικανοποίηση (παρελθόν)).
ροή,χαρά,αισθητηριακές απολαύσεις και την ευτυχία (παρόν). εποικοδομητικές γνώσεις σχετικά με το μέλλον — αισιοδοξία ,ελπίδα,πίστη. σε ατομικό επίπεδο πρόκειται για θετικά προσωπικά χαρακτηριστικά – ικανότητα για αγάπη και κλίση, θάρρος, διαπροσωπική ικανότητα, αισθητηριακή ευαισθησία,
επιμονή, αυθεντικότητα , υψηλό ταλέντο και σοφία. στο ομαδικό επίπεδο πρόκειται για τις πολιτικές αρετές και τούς θεσμούς που κινούν τα άτομα προς το καλύτερο= ευθύνη, καλλιέργεια, αλτρουισμός,
ευγένεια, μετριοπάθεια, ανοχή και εργασιακή ηθική.
εφαρμόζοντας την θετική ψυχολογία στα παιδιά
η αισιοδοξία , η ελπίδα, ενσυνειδητότητα , εφαρμογή θετικών δηλώσεων είναι κάποιες από τις έννοιες που πραγματεύεται η θετική ψυχολογία
η αισιοδοξία με όρους επεξηγηματικού στυλ
δηλαδή,αισιόδοξος ορίζεται ως ένα άτομο που βλέπει τις ήττες
ως προσωρινές, που περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, και
δεν είναι άμεσο σφάλμα του (seligman, 1991)
έτσι η υιοθέτηση ενός τέτοιου στυλ από τον γονέα / φροντιστή/ εκπαιδευτικό φαίνεται να επηρεάζει σε μεγάλο ποσοστό το στυλ που θα επιλέξει και το παιδί.
η στάση του ενήλικα λειτουργεί ως η στάση πρότυπο του παιδιού. το παιδί παρουσιάζει μείωση αρνητικών σκέψεων για τον εαυτό, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε περίπτωση σφάλματος , δράση έναντι παθητικότητας , χτίσιμο προσωπικής ταυτότητας
ελπίδα
ο Σνάιντερ και οι συνάδελφοί του έχουν ορίσει την ελπίδα ως
ένα γνωστικό σύνολο που περιλαμβάνει τις πεποιθήσεις ενός ατόμου
στην ικανότητά του να παράγει εφαρμόσιμες
διαδρομές προς στόχους (waypower ή μονοπάτια) και πεποιθήσεις για τη δική του ικανότητα να μυεί και
να διατηρεί την κίνηση προς αυτούς τους στόχους (δύναμη θέλησης ή ελεύθερη βούληση· (snyder, 1994; snyder et al.,
1991; snyder, hoza, et al., 1997)
με αυτόν τον ορισμό έχουν προτείνει ότι η ελπίδα είναι ένα
σημαντικό κατασκεύασμα για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα παιδιά αντιμετωπίζουν τους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή τους, αποφεύγουν να βυθίζονται σε προβληματικές συμπεριφορές και
χρησιμοποιούν προηγούμενες εμπειρίες για να αναπτύξουν στρατηγικές
δουλεύοντας προς την επίτευξη των στόχων με έναν προσαρμοστικό, αποτελεσματικό
τρόπο.
επιμονή , τροποποίηση , πειραματισμός , brainstorming , ελεύθερη έκφραση μέσω τεχνών & μουσικής, μπορούν να έχουν αποτέλεσμα ως προς την ενίσχυση της ελπίδας στο παιδί.
.
η ενσυνειδητότητα είναι άρρητα συνδεδεμένη με τις έννοιες που παρουσιάστηκαν παραπάνω.
διευκολύνει το παιδί να εντοπίσει τόσο σε σωματικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο τι αισθάνεται , να αναγνωρίσει και ονομάσει το συναίσθημα και κατόπιν να επεξεργαστεί και να τροποποιήσει ή ενισχύσει την συνθήκη.προάγει την σύνδεση σώματος , κίνησης , αναπνοής και νου όποτε η πολύπλευρη προσέγγιση βελτιώνει ολιστικά το άτομο ανεξαιρέτως ηλικίας.
τέλος , οι θετικές δηλώσεις είναι μια ευχάριστη , εύκολη και πρακτική εφαρμογή που μπορεί να εφαρμοστει τόσο στο οικογενειακό όσο και στο εκπαιδευτικό σύστημα. ορίζοντας αρχικά την διάρκεια, το μέρος και την στιγμή που θα επαναλαμβάνετε τις δηλώσεις ,κάθεστε αναπαυτικά με το/τα παιδί/α και επαναλαμβάνετε δυνατά κάποιες σύντομες , ευκολονόητες και ισχυρές δηλώσεις “είμαι αρκετός” “είμαι ήρεμος” κλπ . σε δεύτερο χρόνο η εφαρμογή του mirroring μπροστά σε καθρέφτη ή ακόμη και σε ζευγαράκια , συστήνουν στα παιδιά τις έννοιες της θετικής αυτοαξιολόγησης , της αυτοσυστήνονται , της αυτοαπασχόληση και ενσυναισθησης.
κλείνοντας , όσο οι εποχές και οι ανάγκες αλλάζουν τόσο τα στυλ γονεικότητας / εκπαίδευσης και φροντίδας τροποποιούνται . οι διαθέσιμοι χρόνοι και πόροι είναι μειωμένοι αλλά η αυξημένη όρεξη και αγάπη μπορούν να κάνουν την διάφορα . η ποιοτική σύνδεση και η κατανόηση είναι ύψιστης σημασίας για τα παιδιά και η θετική ψυχολογία , εάν και είναι ένας πρόσφατος σχετικά κλάδος που βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη , τείνει να κατακτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εφαρμοσμένο επίπεδο. κάνοντας μικρές αλλαγές μεγάλης βαρύτητας ισωσ το σπίτι , οι χώροι απασχόλησης παιδιών μα και το σχολείο μπορούν να οραματιστούν ως περιβάλλοντα όπου τα παιδιά μπορούν να βιώσουν την ενδυνάμωση και την ενισχυμένη ανάπτυξη και όχι
μέρη όπου το επίκεντρο είναι το άγχος και οι προκλήσεις (donnelly, 1997; schorr, 1997)
Πηγές :
*snyder-lopez handbook of positive psychology
*manual of social psychology by hogg and vaughan (2016)
*mead, g. h. (1934). mind, self, and society. chicago: university of chicago press
*smith,e.r mackie,d.m,& claypool ,h.m (2015), social psychology 4th edition , psychology press
Γεωργία Παρασχίδου