Τα παιδιά από τη φύση τους είναι ενεργητικά, δραστήρια και διερευνητικά. Ωστόσο, κάποια παιδιά φαίνεται να χαρακτηρίζονται από αυτά τα στοιχεία σε μεγαλύτερο βαθμό. Αποτελεί αυτό σημείο ανησυχίας; Πολλοί γονείς εκφράζουν τον προβληματισμό τους αν αυτό θεωρείται φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης ή της προσωπικότητας του παιδιού ή αν αποτελεί σημάδι για περαιτέρω διερεύνηση.
Μία από τις βασικές διαφορές ενός δραστήριου παιδιού και ενός παιδιού με σύνδρομο Διάσπασης Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), είναι ότι η διαταραχή παρεμβαίνει καθοριστικά στην καθημερινότητα του παιδιού και στις ικανότητες του να λειτουργεί αποτελεσματικά σε σχολικά και κοινωνικά πλαίσια. Η εξασθένηση δηλαδή της λειτουργίας ή της μάθησης συνήθως αποτελεί το κλειδί για τη διαφοροποίηση του συνδρόμου από την κανονική δραστηριότητα.
Για να επιβεβαιωθεί ή όχι η ύπαρξη του συνδρόμου επιβάλλεται η εξέταση από γιατρό –παιδίατρο, παιδοψυχίατρο ή αναπτυξιολόγο- ο οποίος θα εξετάσει μια μακρά λίστα βιολογικών, μαθησιακών, ψυχολογικών, κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν και είναι χρόνια και διάχυτα.
Συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ που αναζητούν οι γιατροί κατά την αξιολόγηση:
- Δυσκολία διατήρησης της προσοχής σε δραστηριότητες
- Υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα
- Αποφυγή εργασιών που απαιτούν πνευματική προσπάθεια
- Διάσπαση προσοχής
- Φαίνεται να μην ακούει όταν του απευθύνεσαι
- Δυσκολεύεται να δώσει σημασία στις λεπτομέρειες
- Συχνά χάνει πράγματα, ξεχνάει και μιλάει πολύ
- Δυσκολευέται να περιμένει τη σειρά του
- Απαντάει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
- Ανατριχιάζει, στριφογυρίζει, κουνάει έντονα τα άκρα του
Πέρα από τα βασικά, πρωταρχικά συμπτώματα που αναφέρθηκαν και αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου, ενδέχεται να υπάρχουν αποκλίσεις που δεν είναι τόσο προφανείς και επηρεάζουν άλλους τομείς ανάπτυξης, όπως:
Επεξεργασία πληροφορίας (Information Processing)
Πολλά παιδιά που παρουσιάζουν το σύνδρομο δυσκολεύονται στην επεξεργασία πληροφοριών με αποτέλεσμα την επιβράδυνση του χρόνου ανταπόκρισης και μείωση της αποδοτικότητας. Αυτό μαθησιακά δύναται να προκαλέσει προβλήματα εντός της τάξης καθώς αναμένεται από τους μαθητές να κατανοήσουν γρήγορα και με ακρίβεια τις οδηγίες που λαμβάνουν.
Συναισθηματική ρύθμιση (Emotional Regulation)
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ βιώνουν έντονες ματαιώσεις, απογοητεύσεις και συγκλονίζονται εύκολα καθώς δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τα συναισθήματα τους. Αυτό προκαλεί έκπτωση στην κοινωνική συνύπαρξη οδηγώντας σε αίσθημα απομόνωσης και μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Εκτελεστική Λειτουργία (Executive Function)
Οι εκτελεστικές λειτουργίες όπως η οργάνωση, ο προγραμματισμός, η ιεράρχηση, η προσοχή και η απομνημόνευση λεπτομερειών δυσλειτουργούν σε μεγάλο βαθμό στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να θυμηθούν και να ακολουθήσουν πλήθος εντολών, να οργανώσουν τις δραστηριότητες τους και να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους.
Οι γονείς είναι δύσκολο να καταλάβουν με ακρίβεια αν το παιδί τους όντως παρουσιάζει συμπτώματα του συνδρόμου καθώς πολλές φορές τα προβλήματα της ΔΕΠ-Υ εμφανίζονται σε διαφορετικά εξωτερικά περιβάλλοντα όπου το παιδί βρίσκεται έξω από την κανονική ζώνη ασφάλειας (comfort zone). Η συνεργασία πάντα με τους εκπαιδευτικούς του παιδιού βοηθάει ώστε να γίνουν νωρίς αντιληπτές οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές ώστε να παραπεμφθεί άμεσα στον κατάλληλο ιατρό.
Η αξιολόγηση ενός γιατρού θα περιλαμβάνει ένα πλήρες οικογενειακό ιστορικό καθώς η ΔΕΠ-Υ τείνει να είναι κληρονομική, ένα πλήρες ιστορικό της υγείας του παιδιού, ένα αναλυτικό ερωτηματολόγιο που πρέπει να συμπληρωθεί από τουλάχιστον τρεις ενήλικες (γονείς, εκπαιδευτικοί, φροντιστές) και τέλος, παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού.
Η αντιμετώπιση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ απαιτεί τη συμμετοχή του περιβάλλοντος κυρίως με θετική επιβράβευση και αδιαφορία για την διαταρακτική συμπεριφορά. Η πρώιμη παρέμβαση είναι άκρως σημαντική καθώς επιτρέπει στους γονείς να παρέχουν την υποστήριξη που χρειάζεται το παιδί τους από μικρή ηλικία ώστε να είναι πιο επιτυχημένο στο σχολείο αλλά και στις κοινωνικές σχέσεις στη ζωή του.
Καλογεροπούλου Μαρία